Właściwości Witaminy B12:
– bierze udział w prawidłowym metabolizmie homocysteiny,
– jest odpowiedzialna za prawidłową produkcję czerwonych krwinek
– przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego
– odgrywa rolę w procesie podziału komórek
– bierze udział w procesie syntezy DNA i RNA w erytroblastach
– jest odpowiedzialna za prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego
– utrzymuje prawidłowy metabolizm energetyczny
– jest niezbędna do prawidłowego podtrzymania funkcji psychologicznych
Witamina B12 czyli kobalamina – swoją nazwę zawdzięcza atomowi kobaltu i tzw. pierścieniom korynoidowym.
Wyróżniamy następujące formy witaminy B12:
– metylokobalamina – naturalnie występująca w przyrodzie, optymalna dla człowiek postać (najlepiej się wchłania)
– cyjanokobalamina – sztucznie syntetyzowane w przemyśle farmaceutycznych, konieczna jest konwersja do metylokobalaminy, żeby witamina była biologicznie aktywna
– hydroksykobalamina – produkowana przez bakterie w procesie fermentacji
– adenzoylokobalamina
– akwakobalamina
Przemysł farmaceutyczny i suplementacyjny głównie produkuje cyjanokobalaminę.
Zapotrzebowanie człowieka na witaminę B12
Zapotrzebowanie na witaminę B12 nie jest duże. Przyjęło się, że dawka 2,4 mikrograma będzie wystarczająca dla większości populacji, dla kobiet w ciąży 2,6 mikrograma i dla kobiet karmiących 2,8 mikrograma. Jednakże dawki te zapobiegają jedynie tzw. anemii złośliwej. Natomiast do prawidłowego funkcjonowania organizmu potrzebujemy znacznie więcej. W suplementach diety możemy spotkać dawki 200-1000 mikrogramów. Czy zatem takie dawki są groźne? Nie, gdyż witaminą B12 nie można się zatruć.
Zatem większe jej spożycie jest całkowicie dopuszczalne, a zdaniem wielu wręcz wskazane. Skąd taka rozbieżność? Ciekawym zjawiskiem jest fakt, że organizm człowieka, głównie wątroba, magazynuje zapasy witaminy B12 nawet na kilkanaście miesięcy. Dlatego zanim dojdzie do krańcowego niedoboru i objawów anemii złośliwej, możemy żyć „z zapasów”, chociaż stopniowo będziemy odczuwać objawy wynikające z niewielkiego niedoboru. Z badań na grupie osób, które przeszły z mięsożerstwa na ścisły weganizm i nie suplementowały B12 wynika, że objawy anemii złośliwej pojawiały się nawet dopiero po pięciu latach!
Najlepsze źródła witaminy B12:
Wchłanianie witaminy B12
Odbywa się w końcowym odcinku jelita krętego przy pomocy glikoproteiny (tzw. czynnika Castle’a) wytwarzanej przez komórki okładzinowe żołądka. Osoby spożywające mięso z niedoborem witaminy B12 mają najczęściej problem z nieprawidłowym jej wchłanianiem jelitowym. Przyczyną jest uszkodzenie komórek okładzinowych produkujących czynnik wewnętrzny Castle’a i kwas solny. Anemia jest objawem kilkumiesięcznego zaburzenia pracy żołądka, gdyż do wchłaniania witaminy B12 żołądek potrzebuje kwasu solnego. W takim przypadku należy poszerzyć diagnostykę związaną z obrębem żołądka, poszukać i wyrównać niedobory, sprawdzić wydolność ślinianek i trzustki. Problemy z wchłanianiem i wytworzeniem kwasu solnego nasilają się wraz z wiekiem. Ludzie powyżej 60 roku życia mają obniżoną produkcje kwasu solnego, zanik śluzówek żołądka, niedobory produkcji śliny i soku trzustkowego.
Co możesz zrobić by lepiej wchłaniać B12?
– Skupienie się na posiłku oraz długotrwałym, solidnym gryzieniu i żuciu kęsów pokarmu – to podstawa dobrego trawienia i wchłaniania w żołądku i jelitach,
– Nie zalewania płynami posiłków – to zaburzy kwasowość treści żołądka, a zależy nam na kwaśnym środowisku trawienia.
Niedobór witaminy może prowadzić do:
– niedostatecznej produkcji krwinek czerwonych.
– rozwoju anemii – niedokrwistości (anemia Addisona-Biermera, anemia złośliwa, niedokrwistość megaloblastyczna)
Leczenie otyłości poprzez wykonywanie bariatroterapii (wycięcie znacznej części żołądka) co powoduje zawsze zaburzenie pracy czynnika wewnętrznego. W takim przypadku osoba operowana będzie miała niedobory witaminy B12. Takie przypadki wymagają domięśniowego lub dożylnego podania witaminy.
Niedobory mogą mieć osoby zakażone pasożytami jelitowymi (tasiemce, przywry czy glisty) Witamina B12 jest podkradana przez te pasożyty. Jedynym rozwiązaniem jest pozbycie się nieproszonych gości z przewodu pokarmowego.
Witamina B12 a wpływ na ciążę i dziecko
O suplementacji witaminy B9 (kwas foliowy) słyszało wiele kobiet przygotowujących się do ciąży lub w trakcie ciąży. Występuje silny związek między witaminą B12 i kwasem foliowym. Do szybkiej replikacji DNA przez płód wymagane jest zapewnienie dostatecznej ilości tetrahydrofolianu. Natomiast żeby powstał tetrahydrofolian konieczna jest witamina B12. Niedostateczna ilość witaminy B12 grozi tzw. pułapką folianową gdzie folianu jest za dużo w obiegu. Niedostateczna ilość witaminy B9 oraz witaminy B12 może powodować mutacje i zaburzenia syntezy DNA. Zwiększa się ryzyko wczesnych poronień albo narodzin z wadami cewy nerwowej i trwałego inwalidztwa. Kluczowe jest uzupełnienie witaminy B9 i B12 na długo przed ciążą.
Badanie poziomu B12
Jeśli masz podejrzenia, lub jesteś wegetarianinem lub weganinem należy badać poziom witaminy B12 w swojej krwi. Za prawidłowe poziomy uważa się od 200 do 1100 pg/ml. Doświadczeni lekarze mówią, że optymalny poziom powinien być nie mniejszy jak 600 pg/ml. Uważa się jednak, że wartości oscylujące bliżej 1000 pg/ml będą bardziej pożądanym poziomem.
Co jeszcze warto zbadać?
– morfologię krwi
– homocysteinę
– żelazo, ferrytynę, transferynę
– wykonać gastroskopię